Τι είναι η στεφανιαία νόσος;
Οι στεφανιαίες αρτηρίες είναι οι αρτηρίες που αιματώνουν τον καρδιακό μυ και τον τροφοδοτούν με τα απαραίτητα συστατικά για τη λειτουργία του. Ο όρος «στεφανιαία νόσος» χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη στένωση αυτών των αρτηριών, η οποία προκαλείται από τη συσσώρευση αθηρωματικού υλικού στον αυλό τους. Εξαιτίας της στενώσεως, ο καρδιακός μυς δεν τροφοδοτείται επαρκώς με αίμα –ιδιαίτερα σε καταστάσεις που αυτός έχει αυξημένες ανάγκες- και έτσι προκαλείται η «μυοκαρδιακή ισχαιμία».
Ποια είναι τα συμπτώματα της στεφανιαίας νόσου;
Παρ’ όλο που οι περισσότεροι ασθενείς με στεφανιαία νόσο έχουν το ίδιο υποκείμενο πρόβλημα, κυρίως στένωση των στεφανιαίων αρτηριών, δεν παρουσιάζουν όλοι τα ίδια συμπτώματα. Μερικοί αναπτύσσουν στηθάγχη, άλλοι παθαίνουν έμφραγμα. Μικρό ποσοστό των ασθενών μπορεί να αναπτύξουν καρδιακή ανεπάρκεια χωρίς να παρουσιάσουν προειδοποιητικά συμπτώματα.
- Πόνος στο στήθος (Στηθάγχη)
O πόνος στο στήθος δεν οφείλεται πάντοτε σε στεφανιαία νόσο και είναι δύσκολο κάποιος να ξεχωρίσει τον πόνο που οφείλεται σε στεφανιαία νόσο από τους πόνους άλλης αιτιολογίας. Η διάκριση είναι δύσκολη και η διάγνωση γίνεται από τον καρδιολόγο με τη βοήθεια της λήψης του ιστορικού, της κλινικής εξέτασης του ασθενούς και άλλων διαγνωστικών εργαλείων. - Σταθερή στηθάγχη
Η σταθερή στηθάγχη προκαλείται από την άσκηση και υποχωρεί με την ανάπαυση. Στη στεφανιαία νόσο, ο πόνος προέρχεται από τις μυϊκές ίνες της καρδιάς, που δε λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο για το έργο που επιτελούν. Η στηθάγχη συνήθως διαρκεί από 2-3 έως το πολύ 10 λεπτά. Μπορεί να εκδηλώνεται μόνον όταν βαδίζετε μια ανηφόρα ή όταν ανεβαίνετε σκάλες, αλλά ενδέχεται να αναπτυχθεί και ύστερα από ήπια προσπάθεια, όπως το ντύσιμο. Συνήθως επιδεινώνεται στο κρύο και όταν ασκείται κανείς μετά το φαγητό. - Ασταθής στηθάγχη
Σε περιπτώσεις περαιτέρω απόφραξης της στεφανιαίας αρτηρίας ή δημιουργίας θρόμβου στην επιφάνειά της, η στεφανιαία νόσος μπορεί να περάσει σε ένα νέο στάδιο, την ασταθή στηθάγχη. Μπορεί ξαφνικά να συνειδητοποιήσετε ότι αντέχετε να διασχίσετε μια μικρή μόνο απόσταση πριν αναπτύξετε πόνο ή μπορεί να αναπτύσσετε πόνο όταν κάνετε μια ελαφριά δουλειά στο σπίτι ή όταν ανεβαίνετε την εσωτερική σκάλα για να πάτε για ύπνο ή ακόμη και σε καθιστή θέση. Η ασταθής στηθάγχη μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή γι’ αυτό πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό. - Έμφραγμα
O πόνος είναι ίδιος με αυτόν της στηθάγχης, αλλά με βαθμιαία επιδείνωση και μεγαλύτερη διάρκεια. Οι ασθενείς που έχουν νιώσει πολλές φορές αυτόν τον πόνο, ισχυρίζονται ότι είναι φριχτός πόνος.
Όι ασθενείς με έμφραγμα, μπορεί να παρουσιάζουν υπόταση, να είναι ωχροί, με εφίδρωση, ενώ το δέρμα μπορεί να είναι κρύο. - Ναυτία – εμετός
Στο 20% περίπου των περιπτώσεων, τα συμπτώματα του εμφράγματος είναι ήπια και συχνά εκλαμβάνονται, λανθασμένα, ως δυσπεψία. Αυτό ισχύει κυρίως για τα ηλικιωμένα άτομα και τους ασθενείς με διαβήτη, ίσως διότι οι νευρικές ίνες του πόνου στην καρδιά αυτών των ανθρώπων δεν είναι τόσο ευαίσθητες σ’ αυτόν. - «Φτερούγισμα» της καρδιάς (Αρρυθμίες)
Οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο μπορεί να παρουσιάσουν προβλήματα καρδιακού ρυθμού, αλλά αυτό είναι πιθανότερο ύστερα από ένα έμφραγμα και ο γιατρός χορηγεί ειδικά φάρμακα, για να τα θέσει υπό έλεγχο. Αν τα «φτερουγίσματα» συνοδεύονται από τάση λιποθυμίας, δύσπνοια ή πόνο στο στήθος, πρέπει να το πείτε όσο το δυνατόν συντομότερα στον γιατρό σας. - Δύσπνοια
Η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να προκαλέσει δύσπνοια και να επηρεάσει έναν άνθρωπο που είχε πάθει έμφραγμα. Αν η καρδιά δεν λειτουργεί σωστά, στους ιστούς και στους πνεύμονες συσσωρεύεται υγρό, και το επακόλουθο είναι η δύσπνοια.
Ποιες είναι οι αιτίες της στεφανιαίας νόσου;
Κατά καιρούς πολλοί παράγοντες κινδύνου έχουν ενοχοποιηθεί για την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου. Αυτοί είναι δυνατό να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες :
Τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου
1.Χοληστερόλη: Η χοληστερόλη είναι μια ουσία απαραίτητη για τη λειτουργία του οργανισμού.
Ωστόσο όταν οι τιμές της στο αίμα υπερβούν τα ανώτερα επιτρεπτά όρια τότε αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης της στεφανιαίας νόσου.
Οι τιμές αναφοράς κυρίως για την LDL χοληστερόλη που λαμβάνονται υπ’όψιν από τον εκάστοτε θεράποντα ιατρό εξαρτώνται από το προφίλ του κάθε ασθενούς, ενώ οι τιμές της ολικής χοληστερόλης και της HDL είναι ίδιες για όλα τα άτομα.
Έτσι πρέπει να είναι :
Ολική χοληστερόλη < 200 mg/dl
HDL > 40 mg/dl
Για την LDL τώρα ισχύουν τα εξής :
Αν ένα άτομο έχει από 0 έως 1 παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου όπως αρτηριακή υπέρταση, παχυσαρκία κλπ τότε πρέπει : LDL < 160 mg/dl
Αν ένα άτομο έχει > 2 παράγοντες κινδύνου τότε : LDL < 130 mg/dl
Αν ένα άτομο έχει στεφανιαία νόσο ή ισοδύναμο στεφανιαίας νόσου όπως σακχαρώδη διαβήτη τότε : LDL < 100 mg/dl ή και πλέον προτείνεται και LDL < 70 mg/dl
2.Αρτηριακή υπέρταση:Ένας στους τρεις ενήλικες έχουν οριακή αρτηριακή πίεση ή εγκαθιδρυμένη αρτηριακή υπέρταση.
Τιμές αρτηριακής πίεσης > 139/89 mmHg θεωρούνται παθολογικές και συνοδεύονται από αύξηση της επίπτωσης της στεφανιαίας νόσου. Όταν, τώρα, ένα άτομο έχει εγκατεστημένο σακχαρώδη διαβήτη η αρτηριακή του πίεση πρέπει να μην υπερβαίνει τις τιμές 130/80 mmHg.
3.Σακχαρώδης διαβήτης : O σακχαρώδης διαβήτης είναι μια νόσος η οποία προσβάλει τόσο τα μικρού όσο και τα μεσαίου και μεγάλου μεγέθους αγγεία του σώματος. Μπορεί να προσβάλει τα αγγεία του οφθαλμού και του εγκεφάλου, τους νεφρούς και τα νεύρα.
Μια εκδήλωση της μακροαγγειοπάθειας που οφείλεται στο διαβήτη είναι και η στεφανιαία νόσος. Ιδιαίτερη λοιπόν σημασία έχει ο έλεγχος και η σωστή ρύθμιση του διαβήτη.
4.Κάπνισμα : Οι καπνιστές έχουν διπλάσια πιθανότητα εμφάνισης καρδιακού επεισοδίου και ο κίνδυνος θανατηφόρου καρδιαγγειακού συμβάματος αυξάνεται 5,5 φορές στους βαρείς καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές.
Ακόμη και η έκθεση στον καπνό του τσιγάρου, δηλαδή το παθητικό κάπνισμα, αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου.
Έρευνες έχουν δείξει ότι ασθενείς με τεκμηριωμένη μετά από στεφανιογραφικό έλεγχο στεφανιαία νόσο που έχουν σταματήσει το κάπνισμα έχουν μικρότερη πιθανότητα να υποστούν έμφραγμα σε σχέση με τους καπνιστές ασθενείς που δεν διέκοψαν το κάπνισμα.
Έτσι λοιπόν ποτέ δεν είναι αργά για την διακοπή του καπνίσματος αφού έχει υπολογιστεί ότι μετά από 10 έτη από τη διακοπή του η συνολική καρδιαγγειακή θνησιμότητα προσεγγίζει εκείνη των μη καπνιστών.
5.Παχυσαρκία: Η υπέρμετρη εναπόθεση λιπώδους ιστού στο σώμα και κυρίως στην περιοχή της κοιλιάς αποτελεί έναν ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου.
Αυτό συμβαίνει γιατί ο λιπώδης ιστός παίρνει μέρος στη διαδικασία του μεταβολισμού του οργανισμού αλλά και στην οξειδωτική διαδικασία η οποία ευθύνεται επίσης για την εμφάνιση των αθηρωματικών πλακών.
Τον τελευταίο καιρό γίνεται αρκετός λόγος για το ‘ μεταβολικό σύνδρομο’, το οποίο αποδίδεται σε άτομα με κοιλιακού τύπου παχυσαρκία η οποία συχνά οδηγεί σε αντοχή στην ινσουλίνη, αύξηση της αρτηριακής πίεσης και δυσλιπιδαιμία.
6.Περιορισμένη φυσική δραστηριότητα: Ο περιορισμός της φυσικής δραστηριότητας σε συνδυασμό με την πλούσια σε λιπαρά διατροφή είναι παράγοντες που μπορούν και πρέπει να τροποποιηθούν και μάλιστα εύκολα.
Έτσι έχει αποδειχθεί ότι η φυσική δραστηριότητα βοηθά στη σωστή ρύθμιση του λιπιδαιμικού προφίλ του οργανισμού αφού παρατηρείται ότι αυξάνεται η HDL χοληστερόλη μετά από καθημερινή άσκηση.
Μη τροποποιήσιμοι κίνδυνοι
- Φύλο. Ο ανδρικός πληθυσμός έχει αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου σε σχέση με τον γυναικείο. Πιστεύεται ότι ορμονολογικοί παράγοντες συντελούν στην εμφάνιση της νόσου.
- Οικογενειακό ιστορικό πρώιμης στεφανιαίας νόσου.Παιδιά των οποίων οι γονείς πάσχουν από στεφανιαία νόσο και ειδικά όταν αυτή έχει εμφανιστεί πριν την ηλικία των 50 έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
- Ηλικία.Με την αύξηση της ηλικίας αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης της νόσου. Έτσι για τους άνδρες ο κίνδυνος αυξάνεται μετά την ηλικία των 45, ενώ για τις γυναίκες μετά την ηλικία των 55 ή νωρίτερα αν εμφανίσουν πρώιμη εμμηνόπαυση χωρίς να υποβληθούν σε θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα.
Πώς αντιμετωπίζεται η στεφανιαία νόσος;
Η θεραπεία της Στεφανιαίας Νόσου μπορεί να είναι συντηρητική (φαρμακευτική αγωγή), επεμβατική (αγγειοπλαστική) ή χειρουργική (by-pass). Η επεμβατική αντιμετώπιση με τη χρήση stents συνιστάται στην πλειονότητα των περιπτώσεων της Στεφανιαίας Νόσου, εκτός από πολυαγγειακούς ασθενείς, διαβητικούς και ειδικές περιπτώσεις ασθενών με στένωση στελέχους ή 3 αγγείων.
Το χειρουργείο γίνεται με τομή στο στέρνο, όπου παρακάμπτονται (by pass) οι στενώσεις των στεφανιαίων αρτηριών με αρτηριακά και φλεβικά μοσχεύματα από τον ίδιο τον ασθενή.
Οι αρτηρίες που χρησιμοποιούνται για την επαναιμάτωση είναι η αριστερά έσω μαστική αρτηρία, η δεξιά έσω μαστική αρτηρία και η κερκιδική αρτηρία.
