Τι είναι η προληπτική ιατρική και που έχει θέση η καρδιολογία;
Από τα αρχαία χρόνια έγινε αντιληπτό ότι η πρόληψη ή η πρώιμη διάγνωση παθολογικών καταστάσεων είναι πολύ πιο αποτελεσματική από τη θεραπεία, τόσο για το άτομο όσο και για την κοινωνία. ‘Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν’ κατά τον Ιπποκράτη.
Στη λογική αυτή καλλιεργήθηκε και αναπτύχθηκε η προληπτική ιατρική, στόχος της οποίας είναι να αναγνωρίζει και να αντιμετωπίζει τους παράγοντες που προκαλούν τις ασθένειες, προτού αυτές εκδηλωθούν. Επίσης, παρεμβαίνει πρώιμα στην πορεία των ασθενειών, ούτως ώστε η θεραπεία τους να είναι πολύ πιο αποτελεσματική.
Ποια είναι τα επίπεδα πρόληψης;
Η πρόληψη διακρίνεται σε:
- Πρωτογενή πρόληψη: αφορά τις παρεμβάσεις πριν τη εκδήλωση των ασθενειών και αναφέρεται στο σύνολο του πληθυσμού, γεγονός που την καθιστά πολύ σημαντική.
- Δευτερογενή πρόληψη: αφορά τις παρεμβάσεις μετά την εκδήλωση των ασθενειών.
- Τριτογενή πρόληψη: συμπίπτει με τη θεραπεία.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου των καρδιαγγειακών νοσημάτων;
Στην διάρκεια του 20ου αιώνα τα καρδιαγγειακά νοσήματα ήταν υπεύθυνα για περίπου το 10% των θανάτων του πληθυσμού. Στον 21ο αιώνα, σχεδόν οι μισοί θάνατοι των ανθρώπων στις ανεπτυγμένες χώρες οφείλονται σε νοσήματα της καρδιάς και των αγγείων. Είναι λοιπόν φανερό πόσο σημαντική είναι η πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων και συγκεκριμένα η Προληπτική Καρδιολογία.
Η κύρια αιτία της καρδιαγγειακής νοσηρότητας και θνητότητας είναι η αθηρωμάτωση των αγγείων. Αυτονόητη λοιπόν είναι η αξία του εντοπισμού και της αντιμετώπισης των παραγόντων, που προδιαθέτουν για αθηρωμάτωση ή την προκαλούν.
Οι παράγοντες αυτοί είναι:
- Το κάπνισμα: κύρια αιτία θανάτου στην Αμερική, αποτελεί άκρως σημαντικό παράγοντα. Το κυριότερο χαρακτηριστικό του είναι ότι αποτελεί παράγοντα που μπορεί να εξαληφθεί.
- Η υπέρταση: ολοένα με αυξανόμενη συχνότητα. Αποτελεί ακόμα έναν βασικό παράγοντα κινδύνου.
- Ο σακχαρώδης διαβήτης.
- Η καθιστική ζωή.
- Η παχυσαρκία.
- Οι διαταραχές λιπιδίων, όπως η αύξηση της χοληστερόλης LDL, η μείωση της χοληστερόλης HDL ή η αύξηση των τριγλυκεριδίων.
- Το καθημερινό stress και η κατάθλιψη.
Να σημειωθεί ότι υπάρχουν και νεώτεροι παράγοντες κινδύνου, όπως οι φλεγμονώδεις δείκτες (π.χ. η CRP), η αυξημένη ομοκυστεΐνη, το ινωδογόνο και η λιποπρωτεΐνη (a).
Ποιά πρέπει να είναι η σωστή ενημέρωση και αντιμετώπιση;
Tα τελευταία χρόνια καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες για την ενημέρωση του κοινού σχετικά με τους παράγοντες κινδύνου και τη δυνατότητα τροποποίησης τους.
Τα βασικά μέτρα που συνιστώνται είναι η διακοπή του καπνίσματος, η υγιεινή διατροφή, η τακτική σωματική άσκηση (περπάτημα διάρκειας 20-30 λεπτών, 5-6 φορές την εβδομάδα), οι αιματολογικές εξετάσεις (σάκχαρο, λιπιδαιμικό προφίλ κλπ) και η τακτική μέτρηση της αρτηριακής πίεσης.
Παράλληλα θα πρέπει να διενεργούνται εξετάσεις για την εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου και να δίνονται οι απαραίτητες οδηγίες. Η διαδικασία είναι απλή και συνήθως περιλαμβάνει ένα σύντομο ιστορικό, την κλινική εξέταση, το ηλεκτροκαρδιογράφημα και τον κατάλληλο αιματολογικό έλεγχο.
Σε ορισμένους ασθενείς θα πρέπει επίσης να διενεργηθεί δοκιμασία κοπώσεως και/ή υπερηχοκαρδιογράφημα για περισσότερες πληροφορίες, όσον αφορά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
